Emma Meulenijzer nam contact op met GiPSo in het kader van haar masterproef binnen de opleiding Sociaal Werk aan de Universiteit Gent. Wat volgde was een boeiend gesprek over inclusief wonen, de woonnoden van personen met een beperking, en de rol die initiatieven zoals GiPSo daarin kunnen spelen. Vanuit die gedeelde interesse besloot Emma om GiPSo op te nemen als één van de invalshoeken in haar onderzoek.
In haar masterproef zoekt Emma een antwoord op de centrale vraag:
“Welke mogelijkheden biedt cohousing voor het betekenisvol wonen van personen met een fysieke handicap?”
Daarbij focust ze op de ervaringen en motieven van zowel personen met een fysieke beperking die (willen) wonen in een cohousingproject, als van (mede)oprichters van collectieve woonvormen. Aan de hand van dertien kwalitatieve interviews (waarvan enkele participanten betrokken zijn bij wooninitiatieven waarin GiPSo meewerkt) wordt onderzocht welke keuzes mensen maken, welke drempels ze tegenkomen, en wat cohousing voor hen betekent.
De resultaten tonen aan dat cohousing voor veel deelnemers een positief alternatief vormt, onder andere omdat:
- het autonomie en zelfbeschikking bevordert;
- het kan bijdragen aan sociale verbondenheid, wederzijdse hulp en ontmoeting;
- het in sommige gevallen beter aansluit bij de persoonlijke woonwensen dan klassiek zorgaanbod.
Tegelijkertijd blijkt dat cohousing niet automatisch een inclusieve oplossing is. Mensen met een fysieke beperking ervaren nog vaak:
- financiële drempels door hoge instapkosten en beperkte inkomenspositie;
- fysieke ontoegankelijkheid van woningen of gemeenschappelijke ruimtes;
- een spanningsveld tussen samenleven en privacy, tussen ‘deel uitmaken van de groep’ en ‘je eigen weg gaan’;
- het risico dat cohousing een ‘noodoplossing’ wordt bij gebrek aan haalbare alternatieven op de reguliere woonmarkt.
In haar masterproef vermeldt Emma Meulenijzer GiPSo als een van de organisaties die betrokken zijn bij de ontwikkeling van inclusieve cohousingprojecten voor mensen met een fysieke beperking. Via het netwerk van GiPSo kwam de onderzoeker in contact met bewoners en initiatiefnemers die deelnamen aan het onderzoek. Eén van de vignetten beschrijft een woonproject dat in samenwerking met GiPSo tot stand kwam. In dat project wonen personen met en zonder beperking samen in een kleinschalige cohousing, met oog voor nabijheid en ondersteuning.
GiPSo wordt hiermee genoemd als praktijkvoorbeeld van hoe oudergroepen en netwerken bijdragen aan alternatieve woonvormen die inspelen op het recht op wonen en participatie, zoals verankerd in het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap.
Aanbevelingen uit de masterproef
Emma Meulenijzer besluit haar onderzoek met concrete aanbevelingen voor beleid, praktijk en verder onderzoek. Enkele belangrijke aanbevelingen zijn:
- Maak cohousing financieel toegankelijker, onder meer door aangepaste regelgeving, ondersteuning en meer ruimte voor persoonsvolgende financiering;
- Voorzie begeleiding bij het opstarten van inclusieve woonprojecten, zodat initiatiefnemers niet alles zelf moeten uitzoeken;
- Stimuleer samenwerking tussen bewoners, initiatiefnemers, organisaties en lokale overheden, om cohousing in te bedden in een breed gedragen zorgzame buurt;
- Zorg voor een structurele beleidsvisie op inclusieve woonvormen, zodat cohousing niet louter een toevallig alternatief is, maar een erkende keuze binnen het woonbeleid;
- Voer verder onderzoek naar de duurzaamheid en langetermijneffecten van cohousing voor personen met een beperking, met aandacht voor zorgcontinuïteit en sociale dynamiek.
De masterproef biedt betekingsvolle inzichten in de woonrealiteit van mensen met een fysieke beperking en werpt een kritische blik op de rol die cohousing hierin kan spelen. GiPSo wordt hierin erkend als een actor die mee bouwt aan een inclusieve woonpraktijk, via concrete initiatieven en het ondersteunen van netwerken. Het onderzoek draagt bij aan het bredere debat over autonomie, verbondenheid en recht op wonen in een inclusieve samenleving.
Lees hier de volledige masterproef :
Masterproef_Meulenijzer_Emma (1).pdf (2,1 MB)